دستگاه تصفیه هوا یکی از اقلام مهم و ضروری امروز تمامی شهر های بزرگ کشور است. حتی ساکنین برخی از شهر های کوچک نیز به دلیل مواجه با پدیده ریز گرد ها نیز لازم است به فکر یک دستگاه تصفیه هوا مناسب باشند. اما طبیعتاً پیش از خرید این محصول ممکن است به این فکر بیوفتید که آیا عوارض دستگاه تصفیه هوا ممکن است برای سلامتی شما خطر آفرین باشد؟ در ادامه با ما همراه باشید تا پاسخ این سوال را به طور کامل دریافت کنید.
عوارض و مضرات دستگاه تصفیه هوا خانگی
تفاوت یون منفی و اوزون ساز در دستگاه تصفیه هوا چیست ؟
این روزها با شدت گرفتن آلودگی هوا در شهرهای بزرگ و کوچک شاهد ظهور انواع و اقسام دستگاه های تصفیه هوا خانگی هستیم که با بکارگیری تکنولوژی های مختلف به اشکال متنوعی هوای آلوده راجذب کرده و هوای پاک و تمیز را به محیط هدیه می دهد. در میان روش های متفاوت ، دو روش یونیزاسیون یون منفی و اوزون سازی به واسطه جذب ذرات معلق و اکسیژن سازی از رایج ترین تکنیک ها در دستگاه تصفیه هوا به شمار می روند.
بهتر است بدانید اگرچه وجه اشتراک هر دو تکنولوژی یون منفی و اوزون ساز، اکسیژن سازی در محیط است اما برخلاف مطالب بسیاری از سایتها و گفته های برخی فروشندگان این دستگاه ها، روش جذب و اکسیژن سازی متفاوتی از هم دارند. در اینجا برای پاسخ دادن به این سوال که آیا استفاده از دستگاه تصفیه هوا عوارض جانبی دارد، به بررسی هریک می پردازیم :
مطالعه بیشتر: بهترین دستگاه تصفیه هوا کدام است؟
آیا دستگاه تصفیه هوا یون ساز برای سلامتی افراد مفید است یا مضر؟
خیر. اگر مقدار آن به شکل استاندارد باشد، هیچ ضرری برای سلامت انسان ندارد.
یون منفی چیست ؟
آیا تا به حال ، به حالات خود وقتی در کنار آبشار یا در ارتفاع کوه هستید توجه کرده اید ؟ دقت کرده اید در ساحل و یا هنگام وقوع رعد و برق احساس سبکی و تنفس بهتری دارید ؟ دلیل این امر وجود هزاران یون منفی شناور در هواست که توسط الکتریسیته و یا با فرآیندهای دیگر شارژ و منتشر شده اند و تاثیر فوق العاده ای بر بیوشیمی انسان دارند. یون منفی در فرایندهای طبیعی پدید آمده و در طبیعت از جمله هوای پاک و سالم روستاها، در هنگام رعد و برق یا صاعقه، هنگام برخورد امواج آب با یکدیگر، در اشعه ماوراء بنفش خورشید و یا بخشی از روند رشد طبیعی برخی از گیاهان یافت می شود. به طور کل ذرات با بارهای مثبت و منفی در هوا وجود دارند که تجمع بارهای مثبت موجب احساس رخوت، افسردگی، سردرد و سستی می شود و بالعکس ذرات منفی باعث کاهش علائم حساسیت، افسردگی و خستگی شده و بربرخی از سیستمهای بدن و عملکرد انسان تاثیر مثبت و وفعال می گذارند.
چگونه یون های منفی آلاینده ها را از بین می برند ؟
اغلب آلاینده ها و ذرات معلق در هوا به صورت مثبت باردار بوده و اصطلاحا بارمثبت هستند. در شرایطی که یون منفی به میزان زیاد در فضا وجود داشته باشد می تواند با جذب ذرات مثبت به خود، ذرات بزرگتر و سنگین تری پدید آورده و با بالابردن وزن آنها را به سوی زمین بکشاند و از محدوده هوای تنفسی ما خارج کند. در این حالت با تبدیل یون های باردارمثبت به ذرات بزرگتر شرایطی پیش می آید که توسط فیلترهای مجاری تنفسی دفع شوند.
فواید یون منفی چیست ؟
محققان دانشگاه کلمبیا و انستیتو روانشناسی نیویورک به خاصیت ضد افسردگی یون منفی پی برده اند و تحقیقات انجام شده در این خصوص نشان داده است رشد میکرواورگانیسم های مضر و عوامل بیماری زا در فضای اتاق های که بار منفی زیاد دارند متوقف شده است. همچنین اثربخشی یون منفی در از بین بردن ذرات معلق و گرد و غبار، پرز و شوره حیوانی و بوهای نامطبوع مانند بوی سیگار به تایید رسیده است. امروزه یونیزاسیون در سیستم های درمانی از جمله بیمارستان های اروپا و امریکا امری واجب است و به تازگی در برخی از مراکز درمانی ایران نیز این موضوع باب شده است.
با جمع بندی مواردی که تا اینجا گفته شد، بهترین منبع یون منفی در دل طبیعت یافت می شود و طبعا بهترین راه به دست آوردن آن رفتن به جائی است که به طور طبیعی یون منفی وجود دارد. اما وجود این تکنولوژی در سیستم های تصفیه هوا که به پالایش و بهبود هوای خانه کمک می کند نیز بی تاثیر نیست.
اوزون چیست ؟
اوزون یک گاز سمی است که هر مولکول آن از سه اتم اکسیژن ساخته شده است. می دانید که مولکول اساسی اکسیژن دارای دو اتم است. اما سومین اتم اکسیژن درهر یک از مولکول های گاز اوزون می تواند از مولکول جدا شده و دوباره به مولکول های دیگر مواد متصل شود و در ترکیب شیمیائی آنها تغییر ایجاد کند. اوزون دارای خواص شیمیائی است که غلظت بالای آن در محیط می تواند با مواد آلی در بدن ما نیز واکنش نشان دهد و عواقب نامطلوبی برای بدن ایجاد کند. استنشاق گاز اوزون، حتی در میزان کم به تحریک گلو ، درد قفسه سینه و اختلالات تنفسی می انجامد و بیماری های ریوی را تشدید می کند. اگر چه ممکن است اثرات مضر اوزون بر بدن بعضی افراد کم و قابل چشم پوشی باشد اما در نظر داشته باشید در موارد که حساسیت به این گاز ایجاد شود، عوارض منفی و نامطلوب آن ممکن است به شدت آسیب رسان بوده و جبران آنها سخت باشد.
اگرچه شواهد علمی نشان داده است که اوزون در شرایطی که از غلظت استانداردهای بهداشت فراتر نرود، پتانسیل اندکی برای جذب و حذف ذرات معلق و آلاینده های هوا در محیط داخلی دارد ، اما برخلاف ادعای برخی تولید کنندگان اوزون ساز ها در جذب ذرات معلق قدرت کمتری داشته و حذف مونوکسید کربن و یا فرمالدهید ها تاثیر ندارند و فرایند شیمیائی این گاز با چنین موادی ممکن است سالها طول بکشد.1
در عوض بسیاری از مواد شیمیائی دیگر در محیط می توانند به راحتی با اوزون واکنش نشان دهند که در نتیجه آن مواد جانبی مضر یا تحریک کننده ایجاد کنند. برای مثال از ترکیب گاز اوزون با مواد شیمیائی در آزمایشگاه صنعت تولید فرض، انواع آلدهیدهای تولید شده افزایش می یابند و علاوه برآن اوزون قادر است که غلظت اسید فسفریک در محیط داخلی را نیز افزایش دهد که هریک از آنها به تنهایی برای ریه خطرناک هستند. 2
چرا قرار گرفتن در معرض دستگاه تصفیه هوا اوزون ساز خطرناک است ؟
غلظت واقعی اوزون تولید شده توسط دستگاه تصفیه هوا اوزون ساز به پارامترهای مختلفی بستگی دارد. در صورتی که دستگاه مورد نظر از قدرت بالاتری برخوردار باشد و یا در یک محیط بسته از دو دستگاه برای تصفیه هوای کل خانه استفاده شود ، همچنین اگر دستگاه در فضای کوچکتری قرار بگیری و یا تهویه هوا به صورت مداوم انجام نگیرد ، غلظت اوزون در محدوده بالا و خارج از حد استاندارد و محدودیت های سازمان بهداشت جهانی بالاتر خواهد رفت و بالطبع خطرات ناشی استفاده از مصرف این دستگاه بالاتر است.
عوارض دستگاه تصفیه هوا مجهز به لامپ یو وی یا یو وی سی
نور ماوراء بنفش به نوری گفته می شود که دارای طول موج کمتر از رنگ بنفش بوده و به همین دلیل از قدرت بالاتری نیز برخوردار است ( به دلیل فرکانس بالا ). اما نور ماوراء بنفش هم به سه دسته UVA, UVB, UVC تقسیم بندی می شود. تابش مستقیم هر سه نور برای پوست و چشم انسان مضر است چرا که باعث تغییر در بافت سلول های زنده می شود. در بین سه طیف فوق، قوی ترین آن UVC است که دارای طول موج کمتر در محدوده 200 تا 280 نانومتر است. این طیف به اندازه ای قوی است که باعث از بین بردن ویروس ها و باکتری ها نیز می شود ( همانطور که برای سلول ها پوست هم مضر است ). لذا اگر دستگاه تصفیه هوا مجهز به لامپ یو وی سی که تهیه می کنید دارای نشتی اشعه UVC است توصیه اکید می کنیم از خرید آن صرفه نظر کنید.
یک باور غلط: لامپ یو وی سی موجود در دستگاه تصفیه هوا باعث تولید گاز ازن می شود؛ در حالی که چنین باوری اشتباه است. طول موج اشعه یو وی سی در محدوده با قدرت لازم جهت تولید مقدار قابل توجهی ازن نبوده و اگر هم تولید شود مقدار آن به دلیل عدم قدرت بالا، ناچیز است.
نتیجه گیری : کدامیک از تکنیک های یون منفی و اوزون ساز در دستگاه تصفیه هوا عوارض جانبی بیشتری دارد ؟
برخلاف عقیده برخی از شرکت های فروشنده و تولید کننده دستگاه تصفیه هوا که غالبا به دلیل عدم آگاهی علمی کافی و یا عدم موجودی هر دو تکنولوژی یون منفی و اوزون ساز را در پاکسازی هوای خانه به طور یکسان مضر می دانند ، شواهد علمی به طور کافی نشان می دهد وجود یون منفی در طبیعت و محیط با تاثیر بر ذرات بار مثبت و همچنین آلاینده های موجود در فضا با کمترین عوارض جانبی به پالایش هوا و ایجاد نشاط و حس تازگی در محیط بسته کمک می کند در حالی که گاز اوزون به صورت بالقوه خطرناک بوده و در ترکیب با دیگر ذرات به واکنش های شیمیائی مضر می انجامد که استنشاق مواد حاصله عوارضی از قبیل تحریک گلو، درد قفسه سینه، مشکلات تنفسی و حساسیت های ریوی ایجاد می کند.
تحقیقات نشان داده است یون منفی به مقدار مناسب ( یعنی حجم آن به قدری زیاد نباشد که برای تنفس مشکل ایجاد کند ) تاثیر بدی روی سلامتی ندارد. یکی از محیط هایی که سرشار از یون منفی است مناطق جنگلی و آبشار های کوهستانی است که مطمئناً پس از حضور در آن متوجه پاکیزگی و طراوت محیط شده اید لذا اگر یون منفی برای انسان ضرر داشت، افراد مخالف آن باید شما را از طبیعت گردی و رفتن به این محیط ها نیز منع می کردند. به طور کلی مقدار یون منفی تولید شده توسط اکثر دستگاه های تصفیه هوا به شکل استاندارد و کنترل شده و تحت نظارت گواهی های جهانی بوده و نه تنها عوارضی برای سلامتی نداشته بلکه با تمیز کردن هوا، به بهبود کیفیت آن نیز کمک بسیاری می کند.
فهرست منابع :
- Boeniger, 1995 – Salls, 1927; Shaughnessy et al., 1994 – Esswein and Boeniger, 1994
- Weschler et al., 1992a, 1992b, 1996; Zhang and Lioy, 1994 – Zhang and Lioy, 1994
خیلی ممنون از اطلاعاتی که صادقانه در اختیار گذاشتید