ترموستات اتاقی
ترموستات اتاقی چیست؟
ترموستات اتاقی یا ترموستات محیطی دستگاهی است که به منظور تنظیم و کنترل دما در فضاهائی مانند خانه، دفاتر کار و یا فضاهای تجاری به کار می‌رود. ترموستات اتاقی با اندازه‌گیری دمای محیط و مقایسه آن با دمای مطلوب تنظیم‌شده توسط کاربر، سیستم‌های گرمایش یا سرمایش را به طور خودکار روشن یا خاموش می‌کند تا دما در محدوده تنظیم‌شده حفظ شود. مهمترین ویژگی ترموستات اتاقی یا ترموستات محیطی، بهینه سازی الگوی مصرف و کاهش هدررفت انرژی است. انواع مختلف ترموستات اتاقی در سیستم های مختلفی از جمله سیستم های گرمایش از کف، سیستم های تهویه مطبوع، فن کویل، داکت اسپلیت و … کاربرد دارند.
از مزایای اصلی کاربرد ترموستات اتاقی یا ترموستات محیطی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کنترل دما: ترموستات اتاقی با اندازه گیری دمای محیط و تنظیم عملکرد سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی، دما را در محدوده مطلوب و نقظه آسایش کاربر نگه می‌دارند.
- قابلیت برنامه‌ریزی: برخی از مدل‌های پیشرفته امکان تنظیم برنامه زمانی و کارکرد اتوماتیک را به کاربر می‌دهند و به این ترتیب در مصرف انرژی صرفه جویی بیشتری می‌شود.
- حالت‌های مختلف عملکرد: در برخی از مدل‌های ترموستات اتاقی یا ترموستات محیطی قابلیت تغییر حالت عملکرد شامل عملکرد سرمایشی و گرمایشی و همچنین گزینه‌های تهویه هوا و رطوبت‌زایی لحاظ شده است.
- امکانات هوشمند: ترموستات‌های اتاقی پیشرفته قابلیت مدیریت سیستم با استفاده از اپلیکیشن‌های موبایل و اینترنت را دارد که از این طریق کاربر به راحتی می‌تواند از راه دور دما را کنترل کرده و به داده های مصرف انرژی دسترسی یابد.
ترموستات اتاقی در تهویه مطبوع
ترموستات اتاقی یکی از اجزای کلیدی در سیستم‌های تهویه مطبوع به شمار می‌رود. نقش این دستگاه تنظیم و پایش دما و کنترل سیستم سرمایش و گرمایش در محیط است. نحوه عملکرد ترموستات اتاقی یا ترموستات محیطی به این صورت است که وقتی دمای محیط از دمای تنظیم شده توسط کاربر کمتر یا بیشتر شود فرمان لازم را به سیستم تهویه مطبوع می‌دهد. به این صورت هنگامی که دما به نقطه تنظیم شده برسد ترموستات توسط مدار برقی سیستم (فن هواساز) را قطع کرده و وقتی دما 3 الی 5 درجه از نقطه تنظیم شده فاصله بگیرد دوباره مدار دستگاه را وصل می‌کند و دستگاه روشن می‌شود. به این ترتیب، ترموستات به تنظیم دمای مطلوب کمک می‌کند و علاوه بر ایجاد آسایش، باعث صرفه‌جویی در مصرف انرژی نیز می‌شود.
نکات مهم در نصب ترموستات اتاقی
برای آنکه بتوانید بهترین عملکرد را از ترموستات اتاقی خود بگیرید توصیه می‌شود این دستگاه را در محلی در مرکز خانه و دور از نور مستقیم خورشید و جریان مستقیم باد نصب کنید. همچنین برای آنکه دستگاه دمای صحیح اتاق را بدون خطا به شما نشان دهد باید آن را در ارتفاع 140 تا 150 سانتی متری از سطح زمین بر دیوارهای داخلی خانه نصب نمایید چرا که اگر بالاتر نصب شود به دلیل جریان همرفتی و سبک بودن هوای گرم ترموستات دمای درستی به شما نشان نخواهد داد. ترموستات اتاقی برحسب نوع خود به صورت روکار یا توکار طراحی شده‌اند. ترموستات های روکار معمولا دارای یک براکت بوده که بر روی دیوار پیچ می‌شود و ترموستات بر روی آن نصب می‌شود. ترموستات‌های توکار نیاز به قوطی برق داخل دیوار دارند و ترموستات بر روی این قوطی نصب می‌شود که در این مورد باید از سایز قوطی و تناسب آن با ترموستات مطمئن شوید.
انواع ترموستات اتاقی
ترموستات اتاقی از جمله تجهیزاتی به شمار می‌رود که دارای طیف وسیعی از محصولات متنوع است که هر یک به اقتضای نوع خود از ویژگی‌های خاصی برخوردار است. به طور کلی ترموستات های اتاقی را می‌توان بر مبنای معیارهای مکانیسم عملکرد، نوع کاربرد و همچنین محل و نحوه نصب تقسیم بندی کرد. در این نوشتار ما انواع ترموستات اتاقی را براساس دسته بندی موجود در گروه صنعتی ناین مورد بررسی قرار می‌دهیم.
1. ترموستات فن کویل
ترموستات فن کویل، دستگاهی است که اختصاصاً برای کنترل و پایش دمای محیط در سیستم های تهویه مطبوع فن کویل یا فن کوئل طراحی شده است. ترموستات فن کویل ویژگی‌های عمومی سایر ترموستات ها را دارد و عملکرد آن کنترل مداوم دمای محیط و ارسال فرمان قطع و وصل و تنظیم دمای محیط به سیستم می باشد.
ترموستات فن کویل با استفاده از حسگرهای خود دمای محیط را اندازه‌گیری می‌کند و با توجه به تنظیمات کاربر دستور تغییر سرعت را به فن کویل می‌دهد تا دمای مطلوب را برای محیط فراهم کند. ترموستات فن کویل می‌تواند در یک برنامه ریزی روزانه یا هفتگی دمای محیط را به صورت خودکار تغییر دهد و از این طریق مصرف انرژی را بهینه سازی کند.
از ویژگی های اصلی ترموستات فن کویل می توان به کنترل دما به کمک سنسورهای داخلی یا خارجی، کنترل سرعت فن براساس نیاز کاربر و دمای محیط، تغییر حالت بین سرمایش و گرمایش و همچنین قابلیت برنامه ریزی اشاره کرد. انواع ترموستات فن کویل به دو صورت روکار و توکار طراحی شده و از لحاظ نوع ارتباط نیز در دو مدل سیمی و بی سیم تقسیم می شوند.
2. ترموستات داکت اسپلیت
ترموستات داکت اسپلیت پل ارتباطی میان کاربر و دستگاه داکت اسپلیت به شمار می‌رود. این دستگاه نقش ویژه‌ای در هوشمندسازی سیستم گرمایش و سرمایشی داکت اسپلیت دارد و وظیفه آن کنترل و تنظیم دمای محیط تحت پوشش است. به طور کلی می‌توان ترموستات داکت اسپلیت را طوری برنامه‌ریزی کرد که یک دمای مشخص را در طول روز و یا به صورت دستی در ساعات مختلف حفظ و تنظیم کند. ترموستات داکت اسپلیت در مقایسه با ترموستات های نسل قدیم از مزایای بیشتری برخوردارند، اغلب آنها در کنترل دما دقیق‌تر بوده و خوانش بهتری دارند. همچنین در بخش بهره‌وری انرژی نسبت به ترموستات های سنتی بهبود یافته و نصب و نگهداری آسان‌تری دارند. برخی از مدل‌های ترموستات داکت اسپلیت دارای قابلیت تنظیم فن هستند تا با توجه به نیاز، میزان هوای خروجی را تنظیم کند. برخی دیگر دارای حالت های مختلف عملکردی هستند و گزینه های سرمایش، گرمایش، تهویه و گاهی رطوبت زدایی را دارند که به کاربر اجازه می دهند تا براساس فصل و نیاز، دمای اتاق را تنظیم کند. مدل های پیشرفته این دستگاه نیز از قابلیت‌های برنامه ریزی برخوردارند و می توانند برنامه‌های زمانی برای خاموش و روشن شدن را تنظیم کرده و یا حتی از طریق ارتباط با شبکه اینترنت امکان مدیریت سیستم داکت اسپلیت را از راه دور به کاربر بدهند.
| ویژگی‌ها | ترموستات فن کویل | ترموستات داکت اسپلیت |
|---|---|---|
| کاربرد اصلی | کنترل سیستم فن کویل | کنترل سیستم داکت اسپلیت |
| کنترل دما | دارد | دارد |
| کنترل سرعت فن | دارد (چندسرعته) | دارد (چندسرعته) |
| حالت‌های عملکرد | سرمایش، گرمایش، تهویه | سرمایش، گرمایش، تهویه و رطوبت‌زدایی |
| قابلیت برنامه‌ریزی | دارد (در برخی مدل‌ها) | دارد (در مدل‌های پیشرفته) |
| نوع ارتباط | سیمی و بی‌سیم | سیمی و بی‌سیم |
| قابلیت اتصال به اینترنت | در مدل‌های پیشرفته | در مدل‌های پیشرفته |
| مکان نصب | نزدیک فن کویل | کنار داکت اسپلیت |
| تنظیم رطوبت | ندارد | در مدل‌های پیشرفته |
انواع ترموستات اتاقی براساس مکانیزم عملکرد
انواع ترموستات اتاقی یا ترموستات محیطی عمدتاً براساس مکانیزم عملکرد به انواع ترموستات آنالوگ، ترموستات دیجیتال و ترموستات هوشمند تقسیم بندی می شوند. در این بخش به طور خلاصه به بررسی ویژگی های هر یک از این سه دسته می پردازیم:
1. ترموستات آنالوگ
انواع ترموستات آنالوگ نمونه‌های اولیه ترموستات‌های اتاقی به شمار می‌روند که به منظور متعادل نگه داشتن دما در محیط طراحی و مورد استفاده قرار گرفته است. مبنای عملکرد این ترموستات براساس کار دو قطعه اصلی ترمومتر ترموستات و میکروسوییچ جیوه‌ای صورت می‌گیرد که با تغییر دما ترمومتر دچار تغییر شکل و موجب چرخش سوییچ می‌شود و در نتیجه این عمل رله ترموستات راه می افتد و دمای خانه را متعادل می‌کند. عملکرد ترموستات آنالوگ بر پایه قطع و وصل کردن جریان برق است. سیستم‌های آنالوگ در مقایسه با ترموستات‌های دیجیتال از سیستم‌های ساده‌تری مانند دکمه و پیج تنظیم استفاده می‌کنند. در این نوع ترموستات ها دما به صورت دستی و با چرخاندن یک پیچ یا دکمه تنظیم می‌شود، معمولاً درجه‌بندی دما روی دستگاه مشخص است و کاربر بر اساس آن می‌تواند به سادگی دما را به میزان دلخواه خود تنظیم کند. ترموستات آنالوگ به دلیل ساختار ساده خود از قیمت پایین‌تری برخوردار است و نصب و استفاده از آن نیز آسان است. ترموستات های آنالوگ علی‌رغم سادگی و عملکرد قابل اعتماد خود دقت کمتری نسبت به ترموستات های دیجیتال و هوشمند دارند و قابلیت‌هایی پیشرفته‌ای مانند برنامه ریزی، کنترل از راه دور و در اکثر موارد صفحه نمایشگر می‌باشند.
2. ترموستات دیجیتال
برخلاف ترموستات‌های آنالوگ که به‌صورت مکانیکی عمل می‌کنند، ترموستات‌های دیجیتال به دلیل داشتن سنسورها و مدارهای الکترونیکی و پردازشگر داخلی می‌توانند دمای محیط را با دقت بیشتری کنترل کنند. این دستگاه فرمان دریافت شده از سنسور دمائی را توسط جریان الکتریکی به یک رله مینیاتوری منتقل و موجب قطع و وصل جریان الکتریکی می‌شود. در ترموستات دیجیتال بخش‌های متحرک و مکانیک حذف شده و به جای آن از قطعاتی مانند گرماسنج های مقاومتی استفاده می‌شود. اغلب انواع ترموستات دیجیتال دارای صفحه نمایش LED یا LCD هستند که اطلاعات مربوط به دما و تنظیمات مربوطه را به کاربر نشان می‌دهد و در برخی از مدل ها قابلیت نمایش اطلاعات اضافی مانند زمان و برنامه ریزی های دمایی مربوطه را نیز دارند.
ترموستات های دیجیتال عمدتاً به دلیل دقت بالا و قابلیت‌های برنامه‌ریزی برای ساختمان مسکونی، اداری و تجاری کاربرد گسترده‌ای دارند و همچنین کاربرد آنها در مکان‌هائی که نیاز به کنترل دقبق دما دارند مانند بیمارستان‌ها، آزمایشگاه‌ها و فضاهای صنعتی توصیه می‌شود.
3. ترموستات هوشمند
انواع ترموستات هوشمند از پیشرفته‌ترین مدل‌های ترموستات هستند که با اتصال به اینترنت و بهره‌گیری از قابلیت‌های هوشمند امکان کنترل دما از راه دور و بهینه‌سازی مصرف انرژی را فراهم می‌کنند. این نوع ترموستات‌ها عمدتاً از طریق اپلیکیشن‌های موبایل یا دستیارهای صوتی قابل مدیریت هستند، برخی از آنها با استفاده از هوش مصنوعی قادر به بررسی رفتارهای کاربر بوده و دمای مطلوب محیط را با تحلیل عادات و برنامه‌های کاربر بصورت خودکار بهینه سازی می‌کنند. این ترموستات‌ها معمولاً به سنسورهای حرکتی، دما، و رطوبت مجهز هستند و می‌توانند اطلاعات بیشتری درباره وضعیت محیط دریافت کنند و همچنین با سایر دستگاه های هوشمند مانند چراغ ها و دوربین ها قابل اتصال بوده و بخشی از سیستم خانه هوشمند به شمار می‌روند. قیمت انواع ترموستات هوشمند به دلیل سیستم پیشرفته خود در مقایسه با دیگر ترموستات ها بالاتر است و برای خانه های هوشمند و مدرن، دفاتر کار و اماکنی که نیاز به کنترل دقیق دما دارند مناسب هستند.
| ویژگی | ترموستات آنالوگ | ترموستات دیجیتال | ترموستات هوشمند |
|---|---|---|---|
| نوع کنترل | مکانیکی | الکترونیکی | الکترونیکی |
| دقت تنظیم دما | نسبتاً کم | بالا | بسیار بالا |
| قابلیت برنامه‌ریزی | ندارد | محدود | پیشرفته و هوشمند |
| قابلیت کنترل از راه دور | ندارد | برخی مدل‌ها | دارد |
| اتصال به اینترنت | ندارد | ندارد | دارد |
| مصرف انرژی | متوسط | بهینه | قابل‌تنظیم |
| هزینه | کم | متوسط | بالا |
| نصب و راه‌اندازی | ساده | ساده تا متوسط | پیچیده |
| قابلیت یادگیری | ندارد | ندارد | دارد |
| سنسورها | ندرد | دما و گاهی رطوبت | دما، رطوبت و حرکت |
| کاربرد | فضاهای ساده | منازل و دفاتر | فضاهای مدرن |
| مزایا | قیمت پایین، نصب ساده | دقت بالا، برنامه‌ریزی، نمایشگر دیجیتال | صرفه‌جویی در انرژی، کنترل از راه دور |
| معایب | دقت پایین، بدون امکانات | هزینه بالا، امکانات پیشرفته | قیمت بالا، نیاز به اینترنت، پیچیدگی امنیتی |
راهنمای خرید ترموستات اتاقی
اگرچه ترموستات اتاقی به طور کلی وسیله‌ای ساده است که کنترل و تنظیم دمای محیط را برعهده دارد، اما این موضوع که کدام ترموستات مناسب کاربرد شما است در عین حال می‌تواند موضوعی چالش برانگیز باشد. در این بخش قصد داریم نحوه انتخاب و خرید ترموستات اتاقی مناسب را توضیح دهیم.
-
سازگاری با سیستم تهویه مطبوع
هر ساختمان که از ترموستات برای کنترل دما و بهینه سازی انرژی استفاده می‌نماید دارای سیستم تهویه مطبوع نظیر فن کویل سقفی، فن کویل زمینی، داکت، پکیج و گرمایش از کف می‌باشد. بنابراین مهمترین گام در خرید ترموستات اتاقی این است که بدانید سیستم تهویه مطبوع شما از چه نوع است؟ اطلاع از نوع دستگاه تهویه مطبوع برای انتخاب ترموستات ضروری و مهم می‌باشد. زیرا بسته به نوع دستگاه نوع ترموستات نیز تغییر می‌کند. همانطور که در بخش‌های بالائی خواندید انواع ترموستات از لحاظ عملکردی، ساختار، نحوه اتصال و سیم‌کشی و همچنین از نظر گزینه‌ها و امکانات جانبی دارای تفاوت‌هایی هستند و نمی‌توان آنها را جایگزین هم نمود. در برخی موارد ترموستات‌ها فقط با سیستم‌های خاصی مانند گرمایش مرکزی یا پمپ‌های حرارتی نیز کار می‌کنند.
-
نوع ترموستات
با توجه به محل و شرایط نصب روکار یا توکار بودن ترموستات خود را تعیین کنید. همچنین نوع ترموستات خود از لحاظ مکانیسم عملکرد آنالوگ، دیجیتال و یا هوشمند را براساس نوع کاربری خود مشخص کنید.
-
امکانات جانبی
در حقیقت در بسیاری موارد گزینه‌ها و امکانات جانبی تنها در ترموستات های دیجیتال و هوشمند وجود دارد و تجربه بهتری به کاربر ارائه می‌دهد. این امکانات می‌تواند شامل مواردی مانند صفحه نمایشگر، برنامه دمایی روزانه و هفتگی، ریموت کنترل، کارکرد با وای فای، مدیریت از راه دور با اپلیکیشن‌های موبایل و همچنین سنسورهای اضافی برای کنترل دما و رطوبت بخش‌های مختلف خانه باشند.
-
نصب و راه‌اندازی
ترموستات‌ها ممکن است نیاز به نصب حرفه‌ای داشته باشند، به خصوص ترموستات‌های هوشمند که نیاز به سیم‌کشی و اتصال به شبکه دارند. اگر خودتان تجربه نصب ندارید، بهتر است از یک متخصص کمک بگیرید.
-
برند سازنده
در حال حاضر برندهای مختلفی در بازار ایران در زمینه انواع ترموستات فعالیت دارند که شامل نمونه های وارداتی و نمونه‌های مطرح تولید ایران می‌شوند که از معتبرترین آنها در نمونه‌های خارجی می‌توان به ترموستات هانیول و از بهترین نمونه‌های ایرانی می‌توان ترموستات مرصوص را نام برد.
قیمت ترموستات اتاقی
قیمت ترموستات اتاقی نیز مانند بسیاری از محصولات به عوامل مختلفی بستگی دارد. به طور کلی همانطور که در بخش قبل مشاهده کردید ترموستات اتاقی براساس فاکتورهای مختلفی انتخاب می‌شود که هر یک گزینه‌های ذکر شده مستقیماً روی قیمت آن تاثیر می‌گذارد. برای مثال انواع ترموستات آنالوگ که نمونه‌های قدیمی‌تر ترموستات به شمار می‌روند و گزینه‌های جانبی چندانی ندارند از قیمت پایین تری برخوردارند و در مقابل ترموستات‌های دیجیتال و هوشمند قیمت بالاتری دارند. همچنین نوع سیستم تهویه و تعداد خروجی‌های دستگاه می‌تواند قیمت تمام شده را تغییر دهد. از سوی دیگر هر چقدر گزینه‌های جانبی و امکانات ترموستات از جمله اندازه صفحه نمایشگر، قابلیت برنامه‌ریزی زمانی، قابلیت اتصال به وای‌فای و برنامه‌ریزی هوشمند دستگاه و دیگر موارد قیمت دستگاه را افزایش می‌دهد.