پلاگ ولو ( شیر سماوری ) | قیمت و خرید
پلاگ ولو یا شیر سماوری
پلاگ ولو (Plug Valve) یا شیر سماوری نوعی شیر ربع‌چرخ است که دارای یک مجرابند یا پلاگ استوانه‌ای یا مخروطی شکل برای کنترل جریان مایعات و گازها در سیستم‌های لوله‌کشی است . پلاگ ولو یا شیر سماوری به دلیل طراحی ساده اما مؤثر خود کاربرد فراوانی در صنعت دارد و به عنوان یک انتخاب محبوب در صنایع مختلف برای تنظیم جریان، کنترل روشن/خاموش و کاربردهای کاهش جریان (تراتلینگ) استفاده میشود.
ساختار و عملکرد پلاگ ولو
ساختار اصلی این شیر شامل یک قطعه استوانه‌ای یا مخروطی به نام “پلاگ” است که در داخل بدنه شیر قرار دارد. با چرخش این قطعه، مسیر جریان باز یا بسته میشود و استم یا دسته شیر نیز اغلب به بخش بزرگ‌تر پلاگ متصل است که امکان عملکرد سریع و کارآمد را فراهم می‌کند. انواع شیر سماوری به دلیل طراحی ساده، سرعت بالا در عملکرد و آب‌بندی موثر، در صنایع مختلفی مانند نفت و گاز، پتروشیمی و صنایع شیمیایی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این شیرها قابلیت عملکرد دستی، موتوری یا پنوماتیکی را دارند و معمولاً در خطوطی به کار می‌روند که نیاز به کنترل سریع و قابل اعتماد جریان وجود دارد.
قطعه مخروطی شکل پلاگ در شیر سماوری دارای یک یا چند مسیر توخالی است که سیال پس از عبور از آنها به سمت دیگر جریان می‌یابد. این طراحی به سیال اجازه می‌دهد هنگام باز بودن شیر، از میان پلاگ عبور کند. انواع پلاگ ولو یا شیر سماوری به دلیل ساختار ساده و هزینه پایین، گزینه‌ای مقرون‌به‌صرفه برای کنترل جریان در سیستم‌های لوله‌کشی محسوب میشوند.
اجزای پلاگ ولو
مزایای کاربرد پلاگ ولو
پلاگ ولو یا شیر سماوری به دلیل طراحی ساده و کارآمد خود، یکی از پرکاربردترین تجهیزات در صنایع مختلف است. ساختار اصلی این شیر شامل یک قطعه مخروطی یا استوانه‌ای با یک حفره عبوری است که به‌راحتی می‌توان جریان را باز یا بسته کرد. این طراحی باعث میشود پلاگ ولوها قابلیت آب‌بندی بسیار خوبی داشته باشند و در برابر نشت مقاوم باشند. علاوه بر این، به دلیل عدم وجود قطعات متحرک زیاد، نیاز به تعمیر و نگهداری آنها کمتر است. شیر سماوری برای کاربردهایی که نیاز به باز و بسته کردن سریع جریان یا کنترل جریان در شرایط دما و فشار بالا دارند، ایده‌آل است. همچنین مقاومت بالا در برابر خوردگی و قابلیت استفاده در محیطهای خورنده، از دیگر مزایای آن است که در صنایع نفت، گاز، پتروشیمی و آبرسانی کاربرد گسترده‌ای دارد.
از دیگر ویژگی های مهم شیر سماوری، توانایی ایجاد جریان با دبی مناسب است. دبی خروجی در این شیر با کم کردن افت فشار ناشی از برخورد سیال به پلاگ از دبی ورودی محاسبه میشود. به دلیل افت فشار بسیار کم در پلاگ ولو، اختلاف بین دبی ورودی و خروجی به کمترین میزان ممکن می‌رسد و این امر باعث میشود جریان سیال به شکلی بهینه عبور کند. این شیر معمولاً با دو پورت ورودی و خروجی تولید میشود که به آن چهار وجهی یا چهارراهی نیز گفته میشود. با این حال، بسته به نیاز، نسخه‌هایی با چندین پورت ورودی یا چند راهی برای تغییر مسیر یا توزیع جریان نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند.
انواع پلاگ ولو
– انواع پلاگ ولو براساس شکل مجرابند
گفتیم که قطعه پلاگ در انواع مختلف پلاگ ولو یا شیر سماوری نقش مهمی ایفا می کند. پلاگ ولو ها براساس شکل مجرابند به دو دسته اصلی استوانه ای یا مخروطی تقسیم می شوند. همچنین انواع پلاگ براساس از نظر نوع دیسک و شکل حفره خروجی روی پلاگ به دسته بندی دیگری تقسیم می شوند که هریک برای کاربرد خاصی طراحی شده است.
-
پلاگ ولو با پورت مستطیلی Rectangular Port Plug Valve
در این نوع پلاگ ولو، مسیرهای عبور جریان به شکل مستطیل طراحی میشوند. این طراحی موجب میشود که سیال با عبور از سطح وسیع‌تری، دبی بالاتری داشته باشد و در مقایسه با شیرهای دارای پورت گرد، افت فشار کمتری تجربه کند. پلاگ ولوهایی با پورت مستطیلی به‌ویژه زمانی که نیاز به تغییر مسیر یا تنظیم دقیق جریان باشد، عملکرد بهتری از خود نشان می‌دهند.
-
پلاگ ولو با پورت دایره ای Round Port Plug valve
پلاگ ولوهائی که پورت دایره ای دارند معمولا استفاده رایج تری در صنایع و برای کاربردهای عمومی دارند. این شیرها غالبا به راحتی قادر به باز و بسته کردن جریان سیال هستند. طراحی ساده و مناسب این نوع پلاگ ولو موجب می شود که در طول زمان سایش کمتری داشته و نیاز کمتری به نگهداری دارند.
-
پلاگ ولو با حفره لوزی Diamond Port Plug valve
طراحی حفره لوزی‌شکل در این نوع پلاگ ولو به‌ویژه برای کنترل دقیق جریان سیال در مقادیر مختلف بسیار مؤثر است. این طراحی امکان تنظیم بهتر و دقیق‌تر دبی را فراهم می‌آورد. پلاگ ولوهایی که دارای حفره لوزی شکل هستند عمدتا به منظور بهبود جریان سیال و کنترل دقیق تر آن در برخی از کاربردهای خاص استفاده می شوند.
– انواع پلاگ ولو براساس نوع روغن کاری
در ادامه به بررسی معرفی انواع پلاگ ولو براساس نوع روغن کاری آنها می پردازیم :
-
شیر سماوری روغن کاری شده
شیر سماوری روغن کاری شده معمولاً در خطوطی استفاده میشود که نیاز به باز و بسته شدن مکرر شیر نداشته باشند. این نوع پلاگ ولوها معمولاً در اندازه‌های بزرگ طراحی میشوند و برای سیستم‌های با فشار بالا مناسب هستند و به‌دلیل کاهش سایش، مقاومت بالاتری دارند. در این نوع شیرها، روغن یا ماده روان‌کننده نقش کاهش اصطکاک، جلوگیری از خوردگی پلاگ، کاهش گشتاور عملکرد شیر و ایجاد آب‌بندی مناسب را ایفا می‌کند. در پلاگ ولوهای روغن‌کاری‌شده، ماده روان‌کننده بین پلاگ و سیت (مجرابند و نشیمنگاه) تزریق میشود. این نوع شیرها به‌منظور حفظ قابلیت آب‌بندی، در برخی موارد نیاز به روانکاری مجدد دارند و به‌طور کلی به نگهداری بیشتری نیاز دارند.
| تعداد بازو بست شیر در 30 روز | تعداد دفعات روانکاری شیرآلات |
|---|---|
| 1 الی 5 | هر 90 روز |
| 5 الی 10 | هر 30 روز |
| 10 الی 15 | هر 14 روز |
| 15 الی 30 | هر 7 روز |
| 30 به بالا | روزانه |
-
شیر سماوری بدون روغن
در این نوع از شیر سماوری به جای روغن روان کننده ای که برای آب بندی استفاده میشود از یک آستر الاستومی در قسمت پایین پلاگ و بدنه شیر استفاده شده است. در حقیقت وظیفه اصلی این پوشش کاهش اصطکاک میان قطعه پلاگ و بدنه شیر است و عموما در خطوطی به کار می روند که تعمیر و نگهداری تجهیزات در آنها مشکل است. پلاگ ولوهای بدون روغن به نگهداری کمتری نیاز دارند و در کاربردهای با دمای بالا مورد استفاده قرار نمی‌گیرند.
– انواع پلاگ ولو براساس ساختار داخلی
-
پلاگ ولو چند راهه
پلاگ ولوهای چند راهه دارای چندین پورت برای انشعاب یا تغییر مسیر جریان سیال هستند. این نوع شیرسماوری در فرایندهایی که نیاز به توزیع جریان به چند مسیر مختلف وجود دارد کارائی بسیار بالائی دارند.
– انواع پلاگ ولو براساس جنس بدنه
پلاگ ولوها براساس جنس بدنه به انواع مختلفی تقسیم میشوند که هرکدام برای کاربردهای خاصی طراحی شده‌اند. انتخاب جنس بدنه پلاگ ولو بستگی به ویژگی‌های محیطی، نوع سیال، دما، فشار و نیاز به مقاومت در برابر خوردگی دارد. مهم‌ترین انواع پلاگ ولو براساس جنس بدنه عبارتند از:
-
پلاگ ولو برنجی
پلاگ ولو برنجی Swagelok کد B-4P4T
بدنه این نوع شیر سماوری از آلیاژ برنج ساخته می شود که مقاومت بالائی در برابر خوردگی به ویژه در محیطهای دریائی و شیمیائی دارد. پلاگ ولوهای برنجی در اندازه های ¾ تا 4 اینچ و برای کنترل جریان سیالات مختلف مانند آب، گاز، و برخی از مایعات دیگر استفاده میشود. از ویژگی های پلاگ ولو برنجی می توان به قابلیت استفاده در فشار پایین و دماهای متوسط، وزن سبک، و قیمت مناسب آنها اشاره کرد.
-
پلاگ ولو چدنی
شیر سماوری چدنی عموما در اندازه های ½ تا 12 اینچ ساخته میشوند. جنس بدنه آنها از چدن مقاوم است و در سیستم هائی که تحت فشار متوسط قرار دارند عملکرد خوبی از خود نشان می دهد. انواع مختلف شیر سماوری چدنی به طور کلی وزن بالاتری نسبت به سایر پلاگ ولو ها دارند و در سیستم های آبرسانی و فاضلاب، سیستم های گازرسانی و انتقال سیالات غیرخورنده و همچنین سیستم های تهویه و گرمایش و دیگر صنایع عمومی کاربرد دارند.
-
پلاگ ولو فولادی
انواع شیر سماوری فولادی از جنس آلیاژ فولاد ساخته شده اند و به دلیل استحکام بالای بدنه به خوبی می توانند در سیستم های پرفشار عمل کنند. پلاگ ولوهای فولادی عمدتا برای صنایع سنگین و سیستم های تحت فشار بالا مناسب هستند و از مقاومت بالائی در برابر خوردگی نیز برخوردارند. از ویژگی های پلاگ ولو فولادی مقاومت بالا نسبت به ضربه و آسیب های فیزیکی است که این ویژگی آنها را برای محیط های صنعتی سخت مناسب می سازد.
-
پلاگ ولو استیل
شیر سماوری استیل به دلیل خواص منحصر به فرد فولاد ضد زنگ مانند مقاومت بالا در برابر خوردگی، دوام در دماهای بالا و پایین و ظاهر زیبا در صنایع گسترده ای مورد استفاده قرار می گیرد. از ویژگی های شیر سماوری استیل می توان به سازگاری بالا با مواد غذائی و داروئی، مقاومت در برابر سایش و زنگ زدگی، استحکام و دوام بالا و … اشاره کرد. پلاگ ولو های استیل عموما در صنایع غذائی و داروئی، تجهیزات پزشکی و آزمایشگاهی، صنایع دریایی، صنایع نفت و گاز و پتروشیمی کاربرد دارند.
| ویژگی‌ها | شیر سماوری برنجی | شیر سماوری چدنی | شیر سماوری فولادی | شیر سماوری استیل |
|---|---|---|---|---|
| مقاومت در برابر خوردگی | متوسط | کم | خوب | بسیار عالی |
| مقاومت در برابر دما | متوسط (تا 200°C) | متوسط (تا 300°C) | عالی (تا 400°C) | بسیار عالی (تا 600°C) |
| مقاومت در برابر فشار | متوسط (PN16) | خوب (PN25) | عالی (PN40) | بسیار عالی (PN63) |
| وزن | سبک | سنگین | متوسط | متوسط |
| قیمت | اقتصادی | ارزان‌تر | گران‌تر | گران‌ترین |
| کاربردها | صنایع سبک، آب و گاز | سیستم‌های کم فشار | صنایع نفت و گاز | صنایع شیمیایی و بهداشتی |
– انواع پلاگ ولو براساس شکل ظاهری
بدنه پلاگ ولو در ابعاد کوچک‌تر (مانند دو اینچ) معمولاً با اتصال رزوه‌ای و برای اندازه‌های بزرگ‌تر با اتصال فلنجی طراحی و ساخته می شوند. همچنین در سیستم‌های با فشار بالا، اغلب بدنه‌های جوشی با ساقه بلند یا کوتاه مورد استفاده قرار می‌گیرند. علاوه بر این، این شیرها از نظر شکل ظاهری نیز به انواع مختلف تقسیم‌بندی میشوند:
-
پلاگ ولو استاندارد
در شیر سماوری استاندارد، تمام قطعات از قسمت بالایی به‌صورت رزوه‌ای مونتاژ شده و بونت یا درپوش نیز از بالا بسته میشود. علاوه بر این، عملگر یا گیربکس روی این مدل شیر نصب می‌گردد. این نوع شیر نسبت به پلاگ ولو معکوس هزینه کمتری دارد، اما قابلیت تحمل فشار آن نیز پایین تر است. به همین دلیل، شیر سماوری استاندارد معمولاً در کلاس‌های فشاری 150 و 300 تولید و استفاده میشود.
-
پلاگ ولو معکوس
در شیر سماوری وارونه یا معکوس، قطعات بدنه به‌صورت مخروطی از بخش پایین مونتاژ میشوند که همین ویژگی دلیل نامگذاری آن به “شیر سماوری وارونه” یا “پلاگ ولو معکوس” است. در این طراحی، پلاگ به‌صورت برعکس (از پایین به بالا) نصب شده و بخش پایینی آن به یک فلنج متصل میشود.
انتخاب شکل ظاهری مناسب برای پلاگ ولو، بسته به نوع کاربرد و شرایط عملیاتی سیستم انجام میشود تا حداکثر کارایی و عملکرد مورد نیاز فراهم شود.
راهنمای خرید پلاگ ولو
برای انتخاب و خرید پلاگ ولو مناسب، ابتدا باید نوع کاربرد و نیازهای سیستم به‌دقت بررسی شود. در گام نخست، فشار و دمای کاری سیستم اهمیت زیادی دارد، زیرا کلاس فشاری و جنس بدنه شیر باید با این شرایط سازگار باشد. به‌عنوان نمونه، برای سیستم‌های تحت فشار بالا، پلاگ ولوهای فولادی یا استیل گزینه‌های بهتری هستند، در حالی که برای فشارهای پایین‌تر، مدل‌های برنجی یا چدنی نیز کفایت می‌کنند. نوع سیال عبوری نیز نقش تعیین‌کننده‌ای دارد؛ برای سیالات خورنده یا شیمیایی، انتخاب شیر از جنس فولاد ضدزنگ یا سایر مواد مقاوم به خوردگی توصیه میشود. همچنین، سایز اسمی (NPS) و نوع اتصال شیر (رزوه‌ای، فلنجی یا جوشی) باید متناسب با طراحی سیستم انتخاب شود.
علاوه بر این، عملکرد مورد انتظار از شیر نیز باید مدنظر قرار گیرد؛ برای کاربردهایی که به باز و بسته شدن مکرر یا تنظیم دقیق جریان نیاز دارند، استفاده از مدل‌های روانکاری شده یا وارونه توصیه میشود. توجه به برند و استانداردهای تولید، مانند API، ASME یا DIN، از دیگر نکات کلیدی است، زیرا این استانداردها تضمین‌کننده کیفیت و ایمنی محصول هستند. همچنین، امکان نصب عملگرهای دستی، گیربکس یا سیستم‌های اتوماتیک (مانند پنوماتیکی یا برقی) باید بر اساس نیازهای سیستم ارزیابی شود. در نهایت، مقایسه قیمت‌ها همراه با بررسی کیفیت، دوام و هزینه‌های نگهداری می‌تواند به انتخاب بهینه و مقرون‌به‌صرفه پلاگ ولو کمک کند.
قیمت پلاگ ولو یا شیر سماوری
قیمت پلاگ ولو یا شیر سماوری تحت تأثیر چندین عامل مهم قرار دارد. اولین عامل، جنس بدنه شیر است؛ به‌طور معمول، پلاگ ولوهایی که از مواد مقاوم مانند فولاد ضدزنگ یا استیل ساخته میشوند، هزینه بیشتری در مقایسه با مدل‌های چدنی یا برنجی دارند، زیرا این مواد برای کاربردهای خاص مانند سیالات خورنده یا فشارهای بالا مناسب‌تر هستند. سایز شیر نیز تأثیر زیادی بر قیمت پلاگ ولو دارد؛ هرچه سایز شیر بزرگ‌تر باشد، هزینه‌های تولید و مواد مصرفی نیز بیشتر خواهد بود. کلاس فشاری شیر یکی دیگر از عوامل قیمت‌گذاری است؛ شیرهایی که برای فشارهای بالا طراحی میشوند معمولاً گران‌تر هستند. نوع عملکرد شیر نیز بر قیمت تأثیرگذار است؛ برای مثال، شیرهای مجهز به سیستم‌های اتوماتیک، گیربکس یا روانکاری شده معمولاً قیمت بالاتری دارند نسبت به مدل‌های دستی. همچنین، برند تولیدکننده و در نهایت استانداردهای ساخت می‌تواند قیمت را افزایش دهد. علاوه بر این، پیچیدگی طراحی و استفاده از فناوری‌های پیشرفته در تولید شیر نیز به قیمت آن اضافه می‌کند.